Hàng chục dự án điện chậm tiến độ, nhà thầu Trung Quốc không bị phạt

Kể từ ngày mai, ngày 15-09, nguồn khí nam Côn Sơn sẽ bắt đầu ngừng cung cấp trong nửa tháng do nhà máy này bảo dưỡng định kỳ và khả năng là nhiều nhà máy điện phía Nam sẽ ngừng hoạt động vì thiếu dầu chạy máy vì tập đoàn điện lực Việt Nam vẫn chưa lo được tiền mua dầu. Tình trạng thiếu điện vốn đã căng thẳng sẽ vẫn lại tiếp tục căng thẳng hơn. Lý do căn bản ở đây đó là hiện có hàng chục dự án điện của nước ta theo Bản quy hoạch điện 6 đến thời điểm này đã bị chậm tiến độ và có những dự án đã chậm từ 2 cho tới 3 năm . Việc các dự án điện chậm tiến độ sẽ đem đến hệ quả khó lường cho toàn bộ nền kinh tế. Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội năng lượng Việt Nam, một chuyên gia lâu năm trong ngành điện và cũng từng là nhà quản lý nhiều năm trong lĩnh vực này.

PV: Thưa ông, cho tới thời điểm này chúng ta có hàng chục cái dự án điện mà bị chậm tiến độ như vậy. Nguyên nhân tại sao mà chuyện này xảy ra khi mà chúng ta đã từng cảnh báo điều  này cách đây nhiều năm?

Ông TVN: Một trong là năng lực nhà thầu kém. Hai nữa là tài chính không thu xếp được. Khi đấu thầu thì người ta cứ là ta sẽ cung cấp, ta sẽ cho EVN vay là 85% vốn. Trong quá trình triển khai thực hiện thì không có cái đấy. Cái thứ ba nữa là thiết bị không đồng bộ, mà nói chung thiết bị của phía nhà thầu Trung Quốc rất là kém. Thiết bị G7 hoặc thiết bị Châu Âu thì rất là nhanh, chỉ thời gian ngắn là tạo được bộ rồi. Thì ở đây nói rằng là mình chọn nhà thầu sai. Cái việc chọn nhà thầu sai là do mình không thực hiện quy chế đấu thầu nghiêm túc. Mình chỉ đấu giá thôi. Ai trả thấp là mình cho người đó trúng. Cái đó là cái sai lầm về phía chúng ta. Rất nhiều dự án chậm như vậy, như Hải Phòng 1, Hải Phòng 2, Quảng Ninh, Cẩm Phả v..v… Một loạt dự án chậm 2, 3 năm.

PV: Tại sao chúng ta không có một cái chế tài nào đó để xử lý các nhà thầu chậm tiến độ khi mà chúng ta hiểu rằng là sự chậm tiến độ của một công trình điện thì tác động của nó là không thể lường được đối với vấn đề kinh tế xã hội.

Ông TVN: Chế tài để phạt nhà thầu là có, trong hồ sơ mời thầu của các chủ đầu tư là đều có việc phạt về chậm tiến độ.

PV: Đã phạt thử bao giờ chưa ạ?

Ông TVN: Thử rồi. Ngày xưa đã phạt thử nhà thầu Phú Mỹ Bà Rịa và nhà thầu Mitsubitsi. Nhà thầu Siemens đã nộp phạt cho EVN lúc đó là tới 6 triệu đôla.

PV: Nó có tác động gì so với chuyện mà họ nộp phạt không ạ?

Ông TVN: Họ nộp xong là họ lo làm ngay và họ làm rất tốt, mà ở đây là nhà thầu G7 đấy. Còn đây nhà thầu Trung Quốc thì không rõ lý do gì mà tôi cũng không hiểu nhưng trong hồ sơ mời thầu có phạt. Mà chậm tới cỡ đó thì nhà thầu Trung Quốc tối thiểu cũng phải bị phạt tới 5, 7 chục triệu đô la. Nhưng không bị phạt. Mà không bị phạt là do mình, do mình không nghiêm.

PV: Liên quan đến tổng sơ đồ điện 7 chúng ta đã đặt ra mục tiêu đến năm 2020 đạt được khoảng tầm 75.000 MgW. Điều này liệu có thực hiện được không khi mà chỉ còn 8 năm nữa thôi. Mà hiện tại thời điểm này chúng ta mới chỉ có tầm khoảng 24.000 MgW. Có những giải pháp nào mấu chốt nào đó từ thời điểm này mà chúng ta có thể tiến hành được để mà giải quyết được cho bài toán khó khăn này cho năm 2020.

Ông TVN: Bây giờ là huy động tổng lực toàn dây. Tư nhân mà họ có điều kiện thì nên cho họ làm. Và theo tôi bây giờ rất nhiều tư nhân Việt Nam rất giàu và nên áp dụng hình thức cho họ liên doanh với một cái nhà nước ngoài châu Âu hoặc G7. Ví dụ như là Tổng Công ty Thành Long, phía liên doanh với Maro Meni để xin đấu thầu bằng hình thức APP hay BOO của dự án nhiệt điện Nghi Sơn 2, hoặc là Thái Bình 1. Thì tôi thấy cái đó người ta có đủ khả năng thì cho người ta làm. Chính phủ cần phải có ban điều hành giống như Thủ tướng Võ Văn Kiệt điều hành đường dây 500KV Bắc Nam này xưa đấy, điều hành cỡ đó thì có thể không thực hiện được 100% thì cũng được 7, 8 chục phần trăm của Tổng sơ đồ 7.

PV: Xin cảm ơn ông.

Nguồn: Anh Ba Sàm