Nếu Mỹ có thể hoàn tất các cuộc đàm phán Hiệp định Ðối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), và lôi kéo Nhật tham gia, đây sẽ đánh dấu sự trở lại của Mỹ trong khu vực và xua tan những quan ngại rằng Mỹ đang nhường lại khu vực cho Trung Quốc. Các nhà lãnh đạo của các một số nước lớn ở khu vực Thái Bình Dương đặt kỳ vọng vào Hội nghị thượng đỉnh APEC diễn ra trong tuần này sẽ đạt được tiến bộ về việc xây dựng một khu vực tương mại tự do và sáng kiến xanh, những bước đi quan trọng sẽ giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thay vì một kết cục hỗn loạn như Hội nghị thượng đỉnh G20.
Các quốc gia châu Á – Thái Bình Dương đang duy trì tốc độc tăng trưởng nhanh nhất thế giới, với 2,5 tỷ người tiêu dùng, chiếm 60% thu nhập toàn cầu, và cung cấp những cơ hội thương mại khổng lồ.
Các cuộc thảo luận giữa 21 thành viên APEC về thương mại tự do có vẻ nhạt dần trong những năm gần đây khi nước Mỹ bị bào mòn bởi cuộc khủng hoảng tín dụng năm 2007-2008 và hoạt động can thiệp quân sự vào Iraq và Afghanistan.
Trong khi đó, Trung Quốc đã đẩy nhanh hàng loạt các thỏa thuận thương mại đa phương trên khắp châu Á và phô trương sức mạnh quân sự ở Biển Ðông.
Hội nghị APEC diễn ra từ ngày 9-13/11 tại thành phố Tổng thống Mỹ Barack Obama nơi sinh ra, cũng là cơ hội để ông đưa nước Mỹ tái tham gia vào thế kỷ châu Á – Thái Bình Dương trước sự cạnh tranh gay gắt từ Trung Quốc.
Các quan chức thương mại Mỹ cho biết, họ đã tiến rất gần thỏa thuận về sáng kiến tăng trưởng xanh, thông qua cắt giảm thuế quan về hàng hóa và dịch vụ môi trường, như tấm pin năng lượng mặt trời và turbine gió, để giúp thúc đẩy công nghệ sạch.
Sáng kiến chính của Mỹ là Hiệp định Ðối tác xuyên Thái Bình Dương, hay TPP, một hiệp định thương mại đang trong quá trình đàm phán giữa 9 nước, bên lề APEC, sẽ giúp đưa Mỹ vào trung tâm cấu trúc thương mại khu vực châu Á và tạo đối trọng với Trung Quốc.
Lúc này, có hai quá trình đang cạnh tranh nhau hướng tới hội nhập thương mại khu vực – một xoay quanh Trung Quốc và các quốc gia châu Á khác; một tập trung quanh Mỹ và TPP.
Nếu Mỹ có thể hoàn tất các cuộc đàm phán TPP, và lôi kéo Nhật tham gia, đây sẽ đánh dấu sự trở lại của Mỹ trong khu vực và xua tan những quan ngại rằng Mỹ đang nhường lại khu vực cho Trung Quốc.
Trung Quốc và Nhật Bản
Mỹ đang tiến tới hoàn tất việc phác thảo những nguyên tắc chung TPP với Australia, Brunei, Chile, Malaysia, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam.
Trong tuần này, Nhật Bản, nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, có thể cũng sẽ khẳng định mong muốn tham gia đàm phán. Thủ tướng Yoshihiko Noda thể hiện ông muốn tham gia các cuộc đàm phán TPP nhằm thúc đẩy tăng trưởng tại một đất nước với dân số đang suy giảm và già hóa. Ông sẽ tổ chức hội đàm với Tổng thống Obama ở Honolulu.
Nhiều ngành ở Nhật Bản đã kêu gọi chính phủ tham gia nếu không muốn tụt lại quá xa so với đối thủ Hàn Quốc, duy có ngành nông nghiệp phản đối bởi nó sẽ phá hủy ngành nông nghiệp Nhật Bản, vốn lâu nay vẫn được bảo hộ bởi thuế nhập khẩu cao.
Hisashi Yamada, kinh tế gia trưởng Viên Nghiên cứu Nhật Bản, nói, nếu không tham gia Nhật sẽ còn hứng chịu hậu quả thậm chí còn tồi tệ hơn: “Không thúc đẩy các hiệp định thương mại tự do sẽ mang ý nghĩa tiêu cực cho nền kinh tế Nhật Bản, vốn đang rất khó khăn”.
Peter Scherr, phó chủ tịch điều hành phụ trách quan hệ chính phủ toàn cầu của JPMorgan Chase, nói, nếu Nhật Bản gia nhập, đây sẽ là một “thương vụ lớn”. Nó sẽ nâng các cuộc đàm phán do Mỹ đứng đầu và thúc đẩy diễn đàn đàm phán APEC, đưa tầm quan trọng của các thỏa thuận khu vực có ý nghĩa như một giải pháp thay thế cho vòng đàm phán Doha về thương mại toàn cầu đang đình trệ.
Ðột phá đạt được sẽ giúp người ta quên đi Hội nghị thượng đỉnh G20 tuần trước, nơi các nhà lãnh đạo thế giới đã không thể đưa ra bất kỳ giải pháp nào cho việc vực dậy nền kinh tế toàn cầu vẫn đang tổn thương nghiêm trọng sau khủng hoảng tài chính. Hội nghị G20 diễn ra trong bối cảnh hỗn loạn của cuộc khủng hoảng nợ châu Âu và các nước đang cố gắng ngăn chặn đà vỡ nợ của Hy Lạp.
Trung Quốc bày tỏ quan tâm đến ý tưởng thương mại tự do ở châu Á – Thái Bình Dương, nhưng cũng xem xét khả năng hội nhập khu vực khác và có thể không thoải mái khi tham gia đàm phán TPP, một nhóm do Mỹ chi phối và đòi hỏi phải mở cửa thị trường hơn nữa.
Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Khương Du, phát biểu: “Chúng tôi giữ thái độ mở đối với những sáng kiến có lợi cho hội nhập kinh tế châu Á – Thái Bình Dương, bao gồm hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương”. “Cho dù chúng tôi có tham gia TPP hay không, chúng tôi cũng đang theo dõi sát sao những diễn biến liên quan đến hiệp định này, và sẵn sàng giữ liên lạc với các quốc gia thành viên khác”.
Trong khi đó, Trung Quốc sẽ tiếp tục thực hiện các sáng kiến thương mại khu vực khác, Li Wentao, giáo sư Trung tâm nghiên cứu APEC của ÐH Nankai ở Thiên Tân, Trung Quốc, phân tích dù tiến trình đang đình trệ. Các cuộc đàm phán với Nhật Bản và Hàn Quốc có vẻ khả thi hơn nhưng với Australia thì đang gặp rào cản.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét