Từ lâu châu Âu tự xem như là dẫn đầu trong cuộc chiến chống hiện tượng quả đất ấm dần. Chương trình đánh thuế khí thải, theo đó các công ty phải trả một số tiền về quyền được làm ô nhiễm, là một điểm quan trọng của chính sách của EU.

Bắt đầu cách đây 7 năm, thuế này nhắm vào các khu vực điện nước, nhiên liệu và công nghiệp nặng.

Tuy nhiên bắt đầu năm nay, tất cả các hãng hàng không vào ra các sân bay của EU phải trả tiền - dù những hãng hàng không này đăng ký tại châu Âu hay không. Số tiền này tăng mỗi năm trong vòng vài năm tới.

Biện pháp này gặp sự chống đối mạnh mẽ của Hoa Kỳ, Ấn Độ và các nơi khác. Nhưng hiện nay cơ quan đại diện cho 4 hãng hàng không chính của Trung Quốc cho biết sẽ không trả khoản phí này.

Hiệp hội ước tính khoản thuế này sẽ làm cho các hãng hàng không Trung Quốc phải đóng 120 triệu đô la trong năm đầu tiên và tăng hơn gấp ba vào năm 2020.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi ủng hộ cơ quan giao thông nói rằng Trung Quốc quan tâm về hành động “đơn phương” của EU. Trung Quốc gợi ý là họ có thể liên minh với các nước khác chống lại kế hoạch này.

Ông Hồng Lỗi nói: “Nhiều quốc gia chống lại hành động của EU. Chúng ta hy vọng là châu Âu có thể có thái độ dè dặt và thực tế và hành động một cách cẩn trọng và tham khảo đúng đắn các bên liên hệ, trong đó có Trung Quốc, để giải quyết vấn đề.”

Trừng phạt đối với việc không tuân thủ rất nặng nề. Phạt tiền gần 130 đô la cho mỗi tấn khí thải CO2 và trong trường hợp vi phạm nhiều lần, EU dành quyền cấm các hãng hàng không này bay đến các phi trường của EU.

Tại Brussels vào hôm thứ Năm, Phát ngôn viên về khí hậu của EU ông Issac Valero-Ladron nói Ủy ban sẵn sàng thương nghị với các quốc gia quan tâm- nhưng vẫn giữ lập trường đứng về phía luật mới.

Ông nói: “Luật của chúng tôi không vi phạm nguyên tắc nào của luật quốc tế. Và cũng không vi phạm nguyên tắc chủ quyền quốc gia. Nếu người Trung Quốc muốn làm ăn buôn bán tại châu Âu - như mở một nhà hàng hay đại loại như thế - Trung Quốc phải tuân thủ những đòi hỏi về y tế và an toàn. Vấn đề này cũng không khác gì. Nếu bạn muốn hoạt động tại châu Âu, bạn phải tôn trọng luật lệ.”

Tuy nhiên vẫn có thể thương lượng được. Các quốc gia có thể chọn trả tiền không phải trực tiếp cho hệ thống này nhưng bằng những “biện pháp tương đồng”. Những biện pháp này có thể dưới hình thức cắt giảm khí thải carbon hơn là mua giấy phép theo kế hoạch của EU.

Phát ngôn viên của EU hôm thứ Năm nói với một giọng hoà giải là các quốc gia có thể chọn một biện pháp thuận tiện nhất. Tuy nhiên EU đưa ra biện pháp này sau khi việc bất bình kéo dài vì hơn một thập niên tranh luận mà Liên Hiệp Quốc không có hành động nào cả. Và sẽ không có việc EU lùi bước. 

Tuy nhiên Trung Quốc có thể sớm kiếm được đồng minh. Một dự luật tại Quốc hội Mỹ qui định việc tuân thủ luật của EU là bất hợp pháp.